Η παραμονή των τροφοδοτών οροφής και το χειμώνα ώστε να λειτουργήσουν ως κηρόπανα, δεν φαίνεται να είναι μία λάθος επιλογή. Προσεγγίζει αυτό που στη φύση συμβαίνει, με το μελίσσι να είναι οριοθετημένο ψηλά χωρίς το κενό που δημιουργείται όταν χρησιμοποιούμε το καπάκι Αυστραλίας. Πολλές φορές αυτό επιτυγχάνεται ακόμα και με την τοποθέτηση των ζαχαροζύμαρων που είναι σε σακούλες και η παραμονή αυτών ακόμα και μετά το τέλος της τροφής. Το πρόβλημα που μπορεί να προκύψει με τη χρήση πλαστικού πάνω από τις κηρήθρες είναι η δημιουργία υγρασίας. Οι μέλισσες αδυνατούν να ρυθμίσουν την υγρασία καθώς δεν έχουν σχετικούς αισθητήρες όπως συμβαίνει π.χ. με τη θερμοκρασία και το οξυγόνο κ.α. Ο λόγος που δεν είναι προσαρμοσμένες με έναν τέτοιο μηχανισμό είναι πιθανόν γιατί στη φύση, το ξύλο ως υλικό της φωλιάς τους  απορροφάει την περίσσεια υγρασία. Στο εσωτερικό της κυψέλης με τα διάφορα υλικά και χρώματα που χρησιμοποιούνται, είναι πιο πιθανό να δημιουργηθεί υψηλό ποσοστό υγρασίας στο περιβάλλον της μέλισσας. Αυτό μπορεί να δημιουργήσει προβλήματα όπως μούχλιασμα των κηρηθρών αλλά και αύξηση του βαθμού προσβολής από Νοσεμίαση. Με την βαρρόα, δεν έχει συσχετιστεί με κάποιο τρόπο η αυξημένη υγρασία.

Οπότε παράλληλα με τη μόνωση από πάνω, θα πρέπει να λαμβάνετε και μέριμνα για την απομάκρυνση της υγρασίας ιδιαίτερα εάν παρατηρείτε, ανοίγοντας το μελίσσι, παρουσία νερού στο εσωτερικό του ή μουχλιασμένες κηρήθρες. Σε αυτήν την κατεύθυνση βοηθάει ο αεριζόμενος πάτος. Διαφορετικά, θα πρέπει να δημιουργήσετε ανοίγματα στο επάνω μέρος, τραβώντας ελαφρά προς τη μία μεριά το πλαστικό, ή διπλώνοντας τη μια γωνία από τις τέσσερεις για να κυκλοφορεί αέρας από τους αερισμούς του καπακιού.

Εάν πρόκειται για τροφοδότη οροφής που δεν μετακινείται για να αφήσει άνοιγμα, τοποθετήστε ένα μικρό κομμάτι ξύλου ή πετραδάκι ώστε να δημιουργηθεί ελαφρύς αερισμός εφόσον πάντα διαπιστώνετε πρόβλημα από συσσωρευμένη υγρασία.

Το πρώτο που θα πρέπει να κάνετε είναι να ελέγξετε εάν το μελίσσι έχει μεγάλη προσβολή από βαρρόα. Μπορεί σε αυτή την περίπτωση να δείτε και μέλισσες με φαγωμένα φτερά οπότε θα πρέπει να κάνετε άμεση θεραπεία.

Ελέγξτε επίσης εάν υπάρχει επάρκεια τροφών και ταΐστε εάν χρειάζεται. Υπάρχει ακόμα το ενδεχόμενο, αν πρόκειται για φθινοπωρινό φαινόμενο, να είναι γόνος κηφήνων που τον πετάνε έξω οι μέλισσες όταν ξεκινήσουν τα κρύα.

Τέλος αν συμβαίνει σε ένα μόνο μελίσσι, ελέγξτε μήπως τελικά ευθύνεται η βασίλισσα η οποία γεννάει γόνο που για κάποιο λόγο οι μέλισσες βρίσκουν πρόβλημα και τον απομακρύνουν. Σε αυτήν την περίπτωση χρειάζεται αλλαγή της βασίλισσας ή θανάτωση και συνένωση με ένα άλλο μελίσσι.

Υπάρχουν εξειδικευμένα σκευάσματα ελεγχόμενης απελευθέρωσης του μυρμηκικού οξέος  (ΜΟ) όπως είναι το MAQS, Mite Away και το Apicure Formic acid. Από αυτά στην Ελλάδα είναι εγκεκριμένο μόνο το MAQS. H χρησιμοποίηση των εξειδικευμένων αυτών σκευασμάτων απαιτεί ιδιαίτερη προσοχή. Εφαρμόζονται σε θερμοκρασίες περιβάλλοντος από 10 έως 26^ο C. Σε υψηλές θερμοκρασίες  (>30^οC) παρατηρείται απότομη εξάτμιση του ΜΟ, απώλεια γόνου, μελισσών, βασιλισσών και λιποταξία.

Η αυτοσχέδια χρησιμοποίηση  του ΜΟ αραιωμένου με νερό από τον μελισσοκόμο, απαιτεί επίσης  προσοχή στην αραίωσή και στον τρόπο εφαρμογής. Το ΜΟ εμπορίου συνήθως είναι 85% πυκνότητας και θα πρέπει να  αραιωθεί. Ανάλογα με τη θερμοκρασία του περιβάλλοντος θα πρέπει να είναι και η αραίωση σύμφωνα με τον παρακάτω πίνακα.

Πίνακας 1. Προτεινόμενη δοσολογία μυρμηκικού οξέος

H αραίωση του ΜΟ γίνεται με το τύπο V1.C1=V2.C2.  Όπου V1 είναι η ποσότητα του Μ.Ο. από την συσκευασία, που χρειάζεται να χρησιμοποιήσουμε από το αρχικό  διάλυμα.  Όπου C1 είναι η συγκέντρωση του ΜΟ που αγοράστηκε (έστω 85%). Η V2 είναι η συνολική ποσότητα διαλύματος που υπολογίζουμε ότι θα χρειαστούμε για μια θεραπεία.  Για παράδειγμα εάν έχουμε 10 μελίσσια και στο καθένα θα ρίξουμε 50 ml, το V2 θα είναι 500 ml.  Το C2 είναι η συγκέντρωση του ΜΟ που θέλουμε να έχουμε, στην περίπτωση του καλοκαιριού δηλαδή 50%. Μας μένει να βρούμε πόση ποσότητα (V1) θα πάρουμε από το αρχικό αγορασμένο φορμικό οξύ ώστε να την κατεβάσουμε στο επιθυμητό 50%. Σύμφωνα με τα παραπάνω, έχουμε V1.85=500.50, δηλαδή V1= 294ml. Άρα για να θεραπεύσω τα 10 μελίσσια με 50ml ΜΟ ανά μελίσσι, συγκέντρωσης 50%, θα πρέπει να λάβω από το σκεύασμα εμπορίου (85%) ποσότητα ίση με 294 ml και να προσθέσω σ’ αυτήν  206 ml νερό για να γίνει ο τελικός όγκος 500ml.

Η εφαρμογή του γίνεται με συσκευές (διανεμητήρες) εμπορίου, σταδιακής απελευθέρωσης όπως είναι οι FAM-Liebfelder, Universal, MiteGone^TM και Nassenheider  (εκ. 1). Η χρησιμοποίηση των συσκευών αυτών απαιτεί πειραματισμό και δοκιμές από τον μελισσοκόμο σε μελίσσια διαφορετικής δύναμης και σε  διαφορετικές θερμοκρασίες και αραιώσεις που δίνονται στον πίνακα 1.

Υπάρχουν και αυτοσχέδιοι διανεμητήρες  που κατασκευάζονται από ταμπόν που μπορούν να απορροφήσουν και να συγκρατήσουν για κάποιο χρονικό διάστημα 25-50 ml διαλύματος μυρμηκικού οξέος. Τα ταμπόν αυτά κατασκευάζονται από απορροφητικό χαρτί, εφημερίδες, χαρτοπετσέτες, χαρτί κουζίνας, παιδικές πάνες, κουρέλια, vitex  κ.α (εικ. 2).

Το μυρμηκικό  οξύ εφαρμόζεται σε αρκετές άλλες χώρες και ιδιαίτερα στη Γερμανία. Στην Ελλάδα για πρώτη φορά προτάθηκε από τον Κωνσταντινίδη Γιώργο στο 4^ο Πανελλήνιο Μελισσοκομικό Συνέδριο που έγινε στην Καλαμπάκα το 1999 (Μελ. Επιθ. 5/221-223) ως εξής:

«Πάνω στα πλαίσια βάζουμε ένα κομμάτι πλαστικό στις διαστάσεις ενός φύλλου χαρτιού κουζίνας. Πάνω σ’ αυτό βάζουμε πέντε διπλά φύλλα από χαρτί κουζίνας διπλωμένα στο μέγεθος του ενός. Πάνω απ’ αυτό τοποθετούμε το πορτάκι εισόδου ή κάτι αναλόγων διαστάσεων ώστε να αφήσουμε κενό ανάμεσα στο χαρτί κουζίνας και το κομμάτι πλαστικό που θα βάλουμε από πάνω με μέγεθος μεγαλύτερο από το καπάκι»

Η δοσολογία που πρότεινε τότε ο κ. Κωνσταντινίδης ήταν 65% πυκνότητα  μυρμηκικού οξέος με 20-25 ml  διαλύματος σε δεκάρι μελίσσι.

Πρόσφατα ο κ. Ντιώνας Μόσχος  πρότεινε τη χρήση του μυρμηκικού οξέος  σε θερμοκρασίες υψηλότερες από 30^οC σε συγκέντρωση 50% και ποσότητα 50 ml ανά μελίσσι. Η πρόταση αυτή είναι αξιόλογη γιατί τους καλοκαιρινούς μήνες όταν ξεφύγει η βαρρόα και υπάρχουν κοντά αναμενόμενες  ανθοφορίες ή μελιτοεκκρίσεις, είναι σημαντικό να υπάρχει ένα φιλικό και αποτελεσματικό σκεύασμα, το οποίο να μην αφήνει υπολείμματα αλλά και να μην υπάρχουν σημαντικές απώλειες στις μέλισσες. Το υπόστρωμα που πρότεινε ο κ. Ντιώνας ήταν οι βρεφικές πάνες και οι σπογγοπετσέτες (Wettex) σε διπλό πιατάκι (εικ.3). Δοκιμές που έγιναν στο εργαστήριο Μελισσοκομίας έδειξαν ότι οι μέλισσες δέχονται αρκετά καλά την επέμβαση διάλυσης 50% μυρμηκικού οξέος τους καλοκαιρινούς μήνες, δεν εμφανίστηκαν δυσμενείς επιπτώσεις στις μέλισσες και είναι αποτελεσματικό εναντίον της βαρρόα. Παραμένει όμως ακόμα ανοικτό το θέμα του απορροφητικού υλικού που θα πρέπει να χρησιμοποιηθεί ώστε να προταθεί ως μια ασφαλής μέθοδος καταπολέμησης της βαρρόα τους καλοκαιρινούς μήνες.

Εικόνα 1. Συσκευές εμπορίου σταδιακής απελευθέρωσης μυρμηκικού οξέος

Εικόνα 2. Αυτοσχέδιοι διανεμητήρες ΜΟ

Εικόνα 3. Μέθοδοι διανομής ΜΟ όπως προτάθηκαν από Ντιώνα. α1 και α2 vitex τοποθετημένο σε δύο πιάτα διαφορετικού μεγέθους και α3 βρεφικές πάνες σε θέση απορροφητικού υλικού.

Η δραστική ουσία αμιτράζ ανήκει πλέον στα εγκεκριμένα μόνο όταν εφαρμόζεται με το συγκεκριμένο σκεύασμα Apitraz. Το ΤΑΚ ΤΙΚ περιέχει αμιτράζ αλλά είναι για χρήση σε άλλα ζώα και όχι στη μέλισσα. Η εταιρεία, δεν έχει κάνει μελέτες για να προτείνει την εφαρμογή του με ασφάλεια και συγκεκριμένο τρόπο εφαρμογής.

Πρέπει να γίνει ξεκάθαρο ότι έγκριση περιλαμβάνει κάθε φορά μόνο το συγκεκριμένο σκεύασμα που είναι έτοιμο προς χρήση. Οποιαδήποτε παρέκκλιση, καταστεί το σκεύασμα ως μη εγκεκριμένο. Αν για παράδειγμα κάποιος θέλει να χρησιμοποιήσει το εγκεκριμένο σκεύασμα Perizin όχι με ενστάλαξη όπως το έχει κατασκευάσει η εταιρεία και έχει κάνει όλη τη μελέτη ως προς αυτό, αλλά π.χ. με ομιχλοποιητή, το σκεύασμα θεωρείται πλέον ως μη εγκεκριμένο και οποιεσδήποτε συνέπειες κακής αποτελεσματικότητας, τοξικότητας, υπολειμματικότητας, βαρύνουν τον μελισσοκόμο που έκανε την εφαρμογή με διαφορετικό τρόπο.

Ουσιαστικά η πληροφορία είναι ότι το οξαλικό οξύ πρέπει να εφαρμόζεται μια καλή μέρα του χειμώνα όταν δεν υπάρχει γόνος και όπου παρατηρούμε τις μέλισσες να πετάνε, υπάρχει δηλαδή κινητικότητα μπροστά στην είσοδο της κυψέλης. Σε μία τυπική τέτοια συνθήκη η θερμοκρασία που δείχνει ο υδράργυρος μπορεί να είναι από 5°C και πάνω. Μπορεί να αναφέρεται ως θερμοκρασία πτήσης των μελισσών αυτή πάνω από 14°C, εν τούτοις το μικροκλίμα, ο ήλιος που χτυπάει στις κυψέλες και αυτό που γενικά ονομάζουμε πραγματική αίσθηση, δεν ταιριάζει πάντα με την υδραργυρική τιμή. Έτσι ακόμα και σε φαινομενικά χαμηλές θερμοκρασίες, οι μέλισσες – κάποιες από αυτές είναι δραστήριες, συλλέγουν τροφές ή πετούν για να αποβάλουν περιττώματα. Παράλληλα όμως μέσα στο μελίσσι, παρατηρούμε να έχει σχηματιστεί μελισσόσφαιρα ενδεικτικό της χαμηλής θερμοκρασίας. Κάτι τέτοιο περιγράφεται ως χαλαρή μελισσόσφαιρα.

Εάν επισκεφτείτε το μελισσοκομείο μία μέρα που δεν υπάρχει καθόλου πτήση μελισσών και ανοίξετε ένα μελίσσι, θα διαπιστώσετε ότι οι μέλισσες είναι πολύ περισσότερο συγκεντρωμένες, καταλαμβάνουν λιγότερο χώρο και είναι περισσότερο «μουδιασμένες» γεγονός που περιγράφεται ως σφιχτή μελισσόσφαιρα.

Η πλήρης απώλεια μελισσών ή αλλιώς λιποταξία, είναι αποτέλεσμα στις περισσότερες περιπτώσεις της μεγάλης προσβολής από βαρρόα, ιδιαίτερα όταν συμβεί αυτό αργά το καλοκαίρι ή και μέσα στο χειμώνα όπως στην περίπτωσή σας. Δεν αρκεί να έχετε κάνει καταπολέμηση για το άκαρι αλλά θα πρέπει αυτή να έχει και καλή αποτελεσματικότητα. Μια τέτοια κατάσταση, όπως περιγράφετε υποδηλώνει πως η εφαρμογή που κάνατε δεν ήταν αρκετή. Ελέγξτε και κάντε καλή θεραπεία και στο υπόλοιπο μελισσοκομείο.

Λιποταξία μπορεί επίσης να προκληθεί από μια έντονη και συνεχή ξένη οσμή στην κυψέλη (θυμόλη στο ζυμάρι) ή μεγάλη προσβολή από αχερόντια. Είσοδος ποντικιών του αγρού στην κυψέλη αρχές χειμώνα πιθανόν να δημιουργήσει επίσης λιποταξία.

Τέλος μια πιθανή αιτία ξαφνικής και αδικαιολόγητης εξαφάνισης των μελισσών από τις κυψέλες είναι η κλοπή τους από αδίστακτους μελισσο-κλέφτες που τινάζουν τον πληθυσμό των μελισσιών σε δικές τους κυψέλες.

Στον πίνακα που παραθέτουμε πιο κάτω δίνουμε το χρόνο που θανατώνονται όλες οι μορφές του κηρόσκωρου, ακόμα και τα αυγά. Η πρώτη στήλη δίνει το χρόνο σύμφωνα με τη διεθνή βιβλιογραφία και η δεύτερη στήλη σύμφωνα με τις δικές μας παρατηρήσεις.

Ακολουθώντας τον παραπάνω πίνακα για να καλύψετε και τα πάνω πλαίσια που βρίσκονται στους -5^oC, θα πρέπει να τα αφήσετε τουλάχιστο ένα μήνα.

Εάν δεν έχετε γόνο είναι καλύτερα να χρησιμοποιήσετε οξαλικό οξύ τους μήνες αυτούς. Το γαλακτικό οξύ μπορεί να χρησιμοποιηθεί εφόσον οι θερμοκρασίες είναι κάτω από 25°C, όμως εάν επικρατούν σχετικά χαμηλές θερμοκρασίες δεν θα σας επιτρέψουν να ψεκάσετε με διάλυση νερού-γαλακτικού οξέος  ένα-ένα τα πλαίσια της κυψέλης.

Τόσο το οξαλικό όσο και η θυμόλη όταν αποθηκευτούν μακριά από υγρασία σε σκοτεινό και δροσερό μέρος δεν χάνουν τις ιδιότητές τους και μπορούν να διατηρηθούν για αρκετό καιρό. Όσον αφορά ειδικά το άνυδρο (εάν όντως βρήκατε άνυδρο οξαλικό οξύ στο εμπόριο), το πιθανότερο είναι να έχει μετατραπεί σε ένυδρο καθώς είναι στη φύση του να απορροφάει υγρασία από την ατμόσφαιρα. Έτσι εάν κάνατε υπολογισμούς μέχρι τώρα για άνυδρο, ίσως θα πρέπει να αυξήσετε την ποσότητα που μπαίνει στο σιρόπι όταν πρόκειται για ένυδρο.

Η χρήση της θυμόλης στο σιρόπι είναι ΜΟΝΟ για τον περιορισμό της Νοσεμίασης και δεν έχει καμία επίδραση στην καταπολέμηση της βαρρόα. Για τη Νοσεμίαση, προτείνεται η τροφοδοσία να γίνεται κάθε άνοιξη και κάθε φθινόπωρο ανεξαρτήτως του βαθμού προσβολής.

Για τα δεδομένα της Βόρειας Ελλάδας και ειδικά της Θεσσαλονίκης, για να ξεχειμωνιάσει ένα μελίσσι με ασφάλεια, χρειάζεται να έχει τουλάχιστον 5-7 κηρήθρες πληθυσμό.

Καλύτερα είναι να απομακρυνθούν από το μελίσσι και να χρησιμοποιηθεί καινούργιο υλικό. Το συγκεκριμένο σκεύασμα που αναφέρετε, είναι μη εγκεκριμένο στην Ελλάδα αλλά έχοντας παραμείνει επί μακρόν στο μελίσσι μπορεί αν φέρει και το ίδιο σημαντικό φορτίο της ασθένειας. Επιπλέον, κατά τη διαδικασία της μετάγγισης για την καταπολέμηση της Αμερικάνικης Σηψιγονίας, εφόσον απομακρύνονται όλες οι κηρήθρες και μαζί με αυτές και ο γόνος , έχετε τη δυνατότητα να κάνετε μία καλή καταπολέμηση με υψηλό βαθμό αποτελεσματικότητας ακόμα και με τη χρήση ενός βιολογικού σκευάσματος όπως είναι το γαλακτικό οξύ.

Το Taktic όπως και άλλα σκευάσματα (Mavrik,Asuntol κ.α.) χρησιμοποιήθηκαν αρχικά για την καταπολέμηση της βαρρόα ως ακαρεοκτόνα, προτού ακόμα οι φαρμακευτικές εταιρείες πάρουν έγκριση και κυκλοφορήσουν σκευάσματα για μελισσοκομική χρήση.

Από το σημείο εκείνο και μετά, δεν επιτρέπεται η χρήση τέτοιων σκευασμάτων για τα οποία δεν έχει γίνει μελέτη ως προς τον τρόπο δράσης τους, την ασφάλεια στις μέλισσες αλλά και τα προϊόντα τους.

Το Taktic όμως συνεχίζει να κυκλοφορεί κανονικά για άλλη κτηνιατρική χρήση όπως κυκλοφορούσε και στο παρελθόν. Η εταιρεία δηλαδή έχει πάρει έγκριση για το συγκεκριμένο σκεύασμα, για συγκεκριμένα όμως ζώα και αυτό φαίνεται από την ετικέτα ακόμα όπου απεικονίζονται χοίροι, πρόβατα και βοοειδή. Αντίστοιχα το Asuntol είναι για σκύλους ενώ το Mavrik για φυτά.

Η επιλογή του κάθε μελισσοκόμου να χρησιμοποιήσει ένα μη εγκεκριμένο σκεύασμα, τον βαρύνει ως προς το αποτέλεσμα που θα έχει σε όλους τους τομείς. Ξεκινώντας από τα υπολείμματα στο μέλι, δραστικών ουσιών που περιέχονται σε αυτά τα σκευάσματα και φτάνοντας ως την τοξικότητα στις μέλισσες που σε αρκετές περιπτώσεις ήταν πλήρης.

Το μυρμηκικό (ή αλλιώς φορμικό και μεθανικό), δεν είναι κάτι καινούργιο στη μελισσοκομία. Αντιθέτως αναφέρεται εδώ και πολλά χρόνια, περιγράφεται επίσης στη βιολογική μελισσοκομία και έχει χρησιμοποιηθεί με πολλούς διαφορετικούς τρόπους. Δεν έχει βρει την ευρεία χρήση που του αρμόζει κατά βάση γιατί η αποτελεσματικότητά του εξαρτάται από τον ρυθμό εξάτμισής του. Ως εκ τούτου απαιτούνται πολλές δοκιμές για να φτάσει κανείς σε ένα επιθυμητό αποτέλεσμα και επιπλέον πολλές αναπροσαρμογές από τον μελισσοκόμο που θα διαβάσει μία συνταγή και θα θελήσει να την επαναλάβει.

Το τελευταίο διάστημα, δοκιμάζεται ένας τρόπος που φαίνεται αρκετά ελπιδοφόρος αλλά το Εργαστήριο Μελισσοκομίας βρίσκεται ακόμα σε πρώιμο στάδιο πειραμάτων προκειμένου να ανακοινώσει κάτι επίσημα.

Μπορούμε όμως να αναφέρουμε ότι έχει δοκιμαστεί ακόμα και σε συνθήκες καλοκαιριού χωρίς να επηρεάζει αρνητικά τις μέλισσες και τις βασίλισσες.

Ελπίζουμε ότι σύντομα θα έχουμε περισσότερα πληροφορίες για να τις ανακοινώσουμε.

Εφόσον σκοπεύετε να ξανατρυγήσετε άμεσα, δεν θα πρέπει να χρησιμοποιήσετε κάποιο χημικό σκεύασμα με κανέναν τρόπο. Μία επιλογή θα μπορούσε να είναι το γαλακτικό οξύ εφόσον οι θερμοκρασίες δεν ξεπερνούν τους 25°C. Σε αυτήν την περίπτωση διαλύετε το γαλακτικό οξύ σε παραφινέλαιο ή γλυκερίνη σε αναλογία 15%. Δηλαδή τοποθετείται στο δοχείο του ομιχλοποιητή 850ml γλυκερίνης και 150ml γαλακτικού οξέως. Στη γλυκερίνη το γαλακτικό οξύ διαλύεται καλύτερα απ’ ότι στο παραφινέλαιο.

Σε κάθε περίπτωση, απαιτείται να κάνετε δοκιμές σε 2-3 μελίσσια, να παρατηρήσετε την αντίδραση των μελισσών, την πιθανή τοξικότητα ή ενόχληση σε αυτές και την πτώση της βαρρόα.

Εάν τα αποτελέσματα είναι ενθαρρυντικά, επαναλάβετε τη διαδικασία και στα υπόλοιπα μελίσσια.

Την περίπτωση της ασθένειας μάλλον θα πρέπει να την αποκλείσουμε καθώς δεν υπάρχει αρρώστια που μπορεί να σκοτώσει τόσο μεγάλο αριθμό μελισσών σε τόσο μικρό χρονικό διάστημα. Περισσότερο μοιάζει για δηλητηρίαση, ίσως από φυτοπροστατευτικά σκευάσματα ή από κάποια ανθοφορία που επισκέπτονται οι μέλισσες. Όμως και σε αυτήν την περίπτωση θα είχατε πρόβλημα και στα υπόλοιπα μελίσσια ή σε ορισμένα από αυτά. Ελέγξτε για μεγάλη προσβολή από βαρρόα και την ωοτοκία της βασίλισσας. Τέλος κοιτάξτε για τρίμματα κεριού στον πυθμένα και «φαγωμένες» κηρήθρες, ενδεικτικό λεηλασίας. Υπάρχει ενδεχόμενο το μελίσσι ιδιαίτερα αν είναι μικρό, να έχει λεηλατηθεί από τα υπόλοιπα μελίσσια και αυτό που περιγράφετε να είναι τα αποτελέσματα της μάχης;

Σύμφωνα με τις οδηγίες χρήσης το Perizin χρησιμοποιείται σε δύο μόνο εφαρμογές ανά 7 ημέρες και άρα η τρίτη δόση δεν χρειάζεται. Οι επεμβάσεις με το σκεύασμα αυτό θα πρέπει να σταματήσουν τουλάχιστο 1,5 μήνα πριν την νεκταροέκκριση. Η δραστική ουσία του Perizin (coumaphos) είναι ιδιαίτερα σταθερή στο μέλι κι στο κερί. Για το λόγο αυτό προτείνεται η μεσολάβηση περισσοτέρων των τριών μηνών από την εφαρμογή του μέχρι τον τρύγο. Εάν σκοπεύετε να τρυγήσετε νωρίτερα το μέλι, καλό θα ήταν να αποστείλετε ένα δείγμα για έλεγχο προκειμένου να διαπιστωθεί πιθανή υπολειμματικότητα. Η ανεκτή ποσότητα υπολειμμάτων κουμαφώς στο μέλι είναι μέχρι 100 μg/kg.

Το Varotom είναι τούρκικο σκεύασμα και περιέχει φλουφαλινέιτ ότι δηλαδή υπάρχει στο ΜΑΥΡΙΚ και στο εγκεκριμένο Apistan. Τόσο το Varotom όσο και το Mαυρίκ είναι μη εγκεκριμένα σκευάσματα τα οποία προωθούνται από εταιρείες χωρίς καμιά επιστημονική έρευνα ή τεκμηρίωση. Εφόσον  δεν έχουν αξιολογηθεί επιστημονικά, ο κίνδυνος μελισσοτοξικότητας, υπολειμμάτων φαρμάκων και μικρής αποτελεσματικότητας ελλοχεύει. Εφόσον είναι δικιά σας επιλογή (δεν το συνιστούμε),  κοίταξε την περιεκτικότητά τους σε δραστική ουσία, το κόστος αγοράς, την ευκολία χρήσης, τα υπολείμματα που αφήνουν και αποφασίστε ποιο και πώς θα χρησιμοποιήσετε.

Οι αιτίες που οι μέλισσες πετάνε έξω γόνο είναι:

α) Βαρρόα. Σ’ αυτή την περίπτωση θα υπάρχουν και  μέλισσες με φαγωμένα φτερά και πιθανόν ιώσεις (σακόμορφη σήψη του γόνου). Απαιτείται άμεση θεραπεία.

β) Γόνος κηφήνων. Ιδιαίτερα όταν δεν υπάρχουν τροφές δηλαδή σταμάτησε η νεκταροέκριση ή η γυρεοπαραγωγή, όταν πέσουν ξαφνικά οι θερμοκρασίες και επικρατήσουν βροχές την άνοιξη.

γ) Προβληματική βασίλισσα από γενετική άποψη. Σ’ αυτή την περίπτωση θα παρατηρήσετε διάσπαρτο γόνο χωρίς συμπτώματα ασθενειών.

δ) Ψύξη ή υπερθέρμανση του γόνου.

Η ενστάλαξη έχει δοκιμαστεί και εφαρμοστεί εδώ και πολλά χρόνια και είναι ιδιαίτερα αποτελεσματική όταν δεν υπάρχει γόνος. Η αποτελεσματικότητα της ενστάλαξης μπορεί να φτάσει και το 90%. Εάν μέσα στο χειμώνα βρείτε μία περίοδο που δεν υπάρχει γόνος, η ενστάλαξη είναι η καλύτερη επιλογή εφαρμογής.