Ασθένειες | Βαρρόα | Βασιλοτροφία |
Βιολογική Μελισσοκομία | Εχθροί | Νομοθεσία |
Προϊόντα κυψέλης | Τροφοδοσίες | Χειρισμοί |
Χλωρίδα |
Παρακαλώ να με ενημερώσετε αν οι πυλώνες υψηλής τάσης μεταφοράς ρεύματος της ΔΕΗ επηρεάζουν τις μέλισσες και εάν ΝΑΙ σε ποια απόσταση. Επίσης ποιες είναι οι επιπτώσεις των κεραιών της κινητής τηλεφωνίας στις μέλισσες. Νίκος Φουντουλάκης
Σχετική απάντηση έχει δοθεί στο τεύχος της ΜΕ Σεπτεμβρίου – Οκτωβρίου του 2007 αλλά και Ιανουαρίου – Φεβρουαρίου 2014 όπου διαβάζουμε :
Ως προς την επίδραση του ηλεκτρομαγνητικού πεδίου είναι γνωστό ότι όταν αυτό είναι αυξημένο, τα μελίσσια μπορούν να γίνουν επιθετικά και προτείνεται η αποφυγή τοποθέτησής τους σε τέτοιες περιοχές. Ο Πίνακας 1 δίνει τις επιδράσεις στις μέλισσες σε σχέση με την έντασή του ηλεκτρομαγνητικού πεδίου.
Πίνακας 1 : Επίδραση του ηλεκτρικού πεδίου στις μέλισσες
Ηλεκτρικό πεδίο | Αντίδραση στις μέλισσες |
<1 kV/m-1 | Η συμπεριφορά των μελισσών δεν επηρεάζεται |
1-4 kV/m-1 | Οι μέλισσες καταναλώνουν περισσότερες τροφές |
4-7 kV/m-1 | Παράγουν λιγότερο μέλι και αυξάνονται οι απώλειες πληθυσμού |
>7,4 kV/m-1 | Εγκαταλείπουν την κυψέλη (λιποταξία) |
50 kV/m-1 | Οι μέλισσες μιας κυψέλης επιτίθενται και κεντρίσουν η μια την άλλη |
Με σκοπό την ασφάλεια, έχουν καθοριστεί διεθνώς όρια για την απόσταση που πρέπει να διατηρείται από καλώδια με υψηλή τάση ρεύματος (πίνακας 2). Έτσι, σε πολλές χώρες απαγορεύεται η παραμονή ανθρώπων ή ζώων σε αποστάσεις μικρότερες από αυτές που δίνονται στον σχετικό Πίνακα.
Πίνακας 2 : Ασφαλής απόσταση από ζώα και ανθρώπους από καλώδια υψηλής τάσης
Ηλεκτρική τάση
(kV/m) |
Ύψος που βρίσκονται τα καλώδια
(μέτρα) |
Ασφαλή απόσταση
(μέτρα) |
110 | 5,73 | 14,5 |
220 | 6,47 | 23,0 |
400 | 7,67 | 37,0 |
750 | 10,00 | 65,0 |
Όσον αφορά τις επιπτώσεις των κεραιών της κινητής τηλεφωνίας, έχει μελετηθεί η παρουσία τους σε σχέση με την αφθονία εντόμων επικονιαστών συνολικά και όχι μοναχά για τις μέλισσες. Τα αποτελέσματα ανακοινώθηκαν στην ημερίδα μελισσοκομίας της Επιστημονικής Εταιρείας Μελισσοκομίας – Σηροτροφίας το 2011 στην Αθήνα από την ερευνητική ομάδα του εργαστηρίου Βιογεωγραφίας και Οικολογίας του Πανεπιστημίου Αιγαίου υπό την καθηγήτρια κυρία Πετανίδου. Τα αποτελέσματα έδειξαν μείωση παρουσίας διπτέρων και κολεοπτέρων όσο προσεγγίζουμε προς τις κεραίες, ενώ για τις μέλισσες δεν παρατηρήθηκαν παρόμοια χαρακτηριστικά.
Θα ήθελα να μου αναφέρετε τι πρέπει να κάνουμε σε περίπτωση που θέλουμε να κόψουμε στο μελισσοκομείο μας τα χόρτα με χορτοκοπτικό. B.Κ.
Το τράνταγμα από το χορτοκοπτικό εκνευρίζει αρκετά τις μέλισσες οι οποίες επιτίθενται. Θα πρέπει να λάβετε όλες τις προφυλάξεις προστασίας από κεντρίσματα (μάσκα, γάντια, ολόσωμη στολή). Εργαστείτε το απόγευμα όταν οι πτήσεις των μελισσών είναι περιορισμένες, καπνίστε καλά τα μελίσσια και κόψετε πρώτα τα χόρτα πίσω από τις κυψέλες περίπου ένα μέτρο, αφήστε τις μέλισσες να ηρεμήσουν και μετακινείστε όλες τις κυψέλες μαζί κατά ένα μέτρο πίσω στο κομμένο χορτάρι. Δοκιμάστε η όλη προσπάθεια να γίνει με κλειστές εισόδους. Σε κάθε περίπτωση το καπνιστήρι να είναι αναμμένο και να χρησιμοποιείται όταν γενικεύεται η επιθετικότητα των μελισσών.
Θα ήθελα να μου πείτε ποιο είναι το καλύτερο κλείστρο-πορτάκι για τις κυψέλες. Το παραδοσιακό ξύλινο, το πλαστικό ή το μεταλλικό και γιατί; Παρακαλώ αναφέρετε για το καθένα πλεονεκτήματα-μειονεκτήματα. B.K
Το καλύτερο κλείστρο–πορτάκι για τις κυψέλες είναι εκείνο που κλείνει εύκολα, γρήγορα, δεν αφήνει κενά για να βγαίνουν μέλισσες, δεν πιάνει χώρο, παρέχει αερισμό στο μελίσσι, κρατά στο χρόνο, δεν σπάει και δεν έχει μεγάλο κόστος. Τα χαρακτηριστικά αυτά μπορούν να τα έχουν τα κλείστρα είτε είναι ξύλινα, είτε πλαστικά ή μεταλλικά. Μάλιστα με αυτά τα δεδομένα, δεν είναι λίγοι οι μελισσοκόμοι που χρησιμοποιούν αντί των παραπάνω, σφουγγάρια ως πόρτες. Δεν έχουν γίνει πειράματα με ελεγχόμενες συνθήκες σύγκρισης των διαφόρων κλείστρων εισόδου που υπάρχουν στην αγορά. Μόνο η δοκιμή και η εμπειρία των μελισσοκόμων με τα διάφορα κλείστρα θα δώσουν μελλοντικά κάποιες πιο συγκεκριμένες απαντήσεις στο ερώτημά σας.
Θα ήθελα να μου πείτε με τί χρώματα πρέπει να βάφουμε τις κυψέλες και τα καπάκια, τί σχέδια πρέπει να κάνουμε και γιατί; Υπάρχουν συγκεκριμένα χρώματα που βλέπουν οι μέλισσες; Αλέκος
Οι μέλισσες βλέπουν πολύ καλύτερα το κίτρινο και λιγότερο καλά το κόκκινο. Μπορείτε να βάψετε την μπροστινή πλευρά των κυψελών με διαφορετικά χρώματα (κίτρινο, άσπρο, πράσινο, γαλάζιο) και να τοποθετείτε εναλλάξ τις κυψέλες ανάλογα με το χρωματισμό τους ή να τις βάψετε όλες άσπρες και να σχηματίζεται διάφορους χρωματισμούς στην είσοδο κάθε κυψέλης ξεχωριστά. Το διαφορετικό χρώμα της κυψέλης βοηθά τις μέλισσες να εντοπίσουν καλύτερα την φωλιά τους και αποφεύγεται η παραπλάνηση. Η παραπλάνηση μειώνει τις αποδώσεις, αυξάνει τις πιθανότητες διασποράς ασθενειών και δημιουργεί εικονική εικόνα στο μελισσοκομείο.
Τα καπάκια καλό είναι να βάφονται κυρίως το καλοκαίρι ώστε να περιορίζεται η έντονη μεταφορά θερμότητας λόγω της αντανάκλασης του ήλιου. Προτιμήστε χρώματα μετάλλων κυρίως σε άσπρο χρώμα ή διαφορετικά αλλά περισσότερο προσωρινά, ασβεστόνερο το οποίο ξεπλένεται με τις βροχές του χειμώνα.
Πως μπορούμε να ξεχωρίσουμε ότι η κηρήθρα είναι από 100% κερί μέλισσας και δεν έχει άλλα υλικά μέσα όπως παραφίνη κτλ; Αθανασία Παππά
Μακροσκοπικά δεν είναι εύκολο να ξεχωρίσετε την προσθήκη παραφίνης σε μια κηρήθρα, αλλά απαιτούνται συγκεκριμένες χημικές αναλύσεις. Γνωρίζουμε όμως ότι όταν οι μελισσοκόμοι αξιοποιούν τα δικά τους κεριά λιώνοντας και φτιάχνοντας φύλλα κηρήθρας, τις περισσότερες φορές, αυτά μετά από κάποιο χρόνο διατήρησης, εμφανίζουν προσβολή από κηρόσκωρο η οποία φυσικά δεν προχωράει επιπλέον γιατί δεν υπάρχει πρωτεϊνική τροφή, όπως γύρη ή εκδύσεις μελισσών. Αυτό δε σημαίνει ότι αν δεν πιάσει κηρόσκωρο έχει κατ’ ανάγκη παραφίνη αλλά είναι ένα κριτήριο μόνο για τη μία περίπτωση που περιέχει μόνο κερί μέλισσας.
Φύλλο κηρήθρας με ελαφρά προσβολή από κηρόσκωρο κατά την αποθήκευση. Είναι συνήθης εικόνα σε φύλλα κηρήθρας που παράγουν οι μελισσοκόμοι από δικά τους κεριά.
Ποιό είναι το ιδανικό μέγεθος της κηρήθρας και του πλαισίου; Αθανασία Παππά
Η προσέγγιση σε αυτήν την ερώτηση έγινε από τους ανθρώπους όταν προσπάθησαν να διατηρήσουν μελίσσια σε κλειστές φωλιές και να μπορούν να κάνουν ευκολότερα ορισμένους μελισσοκομικούς χειρισμούς. Η παρατήρηση ενός μελισσιού στη φύση βοηθάει στο να υπολογίσουμε ποιο μέγεθος θα μπορούσαμε να χρησιμοποιήσουμε αλλά παράλληλα αφήνει πολλά περιθώρια για διαφοροποιήσεις.
Έτσι συνήθως οι κυψέλες προσεγγίζουν τις διαστάσεις μίας κουφάλας δένδρου που όμως θα εξυπηρετεί και τον μελισσοκόμο στην μεταφορά. Τέτοιες μπορεί να είναι οι κυψέλες τύπου Langstroth που χρησιμοποιούμε κατά πλειοψηφία στην Ελλάδα, οι τύπου Daddant που δεν χρησιμοποιούνται ιδιαίτερα στη χώρα μας αλλά και πολλές άλλες παραλλαγές τους, όπως είναι για παράδειγμα οι 8άρες κυψέλες.
Παράλληλα υπάρχουν και πολλές διαφορετικές επιλογές αναλόγως των χειρισμών που θέλει να κάνει ένας μελισσοκόμος, όπως για παράδειγμα τα μικρά κυψελίδια σύζευξης προκειμένου να δημιουργηθούν μελίσσια με μερικές εκατοντάδες μόλις μέλισσες. Κάθε ένας τύπος κυψελών έχει τα μειονεκτήματα και πλεονεκτήματά του και χρησιμοποιούνται από τους μελισσοκόμους κατά το δοκούν.
Κυψέλες με διαφορετικές διαστάσεις προκειμένου να εξυπηρετήσουν διαφορετικές μελισσοκομικές εργασίες.
Έχω ένα θέμα με ένα μελίσσι που ενώ ήταν 6αρι σε μία εβδομάδα έμεινε 3αρι. Πολλές μέλισσες νεκρές μπροστά στην κυψέλη με προβοσκίδα έξω. Το μυαλό μου πάει σε νοζεμίαση (έχω δώσει σιρόπι με θυμόλη πριν 2 εβδομάδες) ή κάποια δηλητηρίαση απ’ έξω ή από τροφή με υψηλή ΗΜF. Αλλά είναι μόνο σε αυτό το μελίσσι ενώ τα υπόλοιπα είναι δίπλα ακριβώς και πάνε καλά. Γιάννης Σιμιτσής
Την περίπτωση της ασθένειας μάλλον θα πρέπει να την αποκλείσουμε καθώς δεν υπάρχει αρρώστια που μπορεί να σκοτώσει τόσο μεγάλο αριθμό μελισσών σε τόσο μικρό χρονικό διάστημα. Περισσότερο μοιάζει για δηλητηρίαση, ίσως από φυτοπροστατευτικά σκευάσματα ή από κάποια ανθοφορία που επισκέπτονται οι μέλισσες. Όμως και σε αυτήν την περίπτωση θα είχατε πρόβλημα και στα υπόλοιπα μελίσσια ή σε ορισμένα από αυτά. Ελέγξτε για μεγάλη προσβολή από βαρρόα και την ωοτοκία της βασίλισσας. Τέλος κοιτάξτε για τρίμματα κεριού στον πυθμένα και «φαγωμένες» κηρήθρες, ενδεικτικό λεηλασίας. Υπάρχει ενδεχόμενο το μελίσσι ιδιαίτερα αν είναι μικρό, να έχει λεηλατηθεί από τα υπόλοιπα μελίσσια και αυτό που περιγράφετε να είναι τα αποτελέσματα της μάχης;
Αγόρασα πρόσφατα 3 πλαστικές κυψέλες και παρόλο που δεν είχα βάλει το κάλυμμα από το πάτωμα της κυψέλης, έχει δημιουργήσει μούχλα στο εσωτερικό της. Οι κυψέλες μου είναι στην Σάμο. Σταμάτης Σουρής
Δημιουργήστε κυκλοφορία αέρα και στο επάνω μέρος αφήνοντας πάνω στο καπάκι τους αερισμούς ανοιχτούς. Εάν επιμένει η υγρασία και η μούχλα ελέγξτε μήπως φταίει η περιοχή και έχει υψηλή σχετική υγρασία. Εάν κάτι τέτοιο συμβαίνει δεν αποκλείεται να έχετε πρόβλημα και με τις ξύλινες κυψέλες.
Θα ήθελα να μου πείτε ποιά είναι η καλύτερη μέθοδος και τί πρέπει να κάνουμε για να επισκευάσουμε τις μεταχειρισμένες κυψέλες που λόγω των καιρικών συνθηκών έχουν υποστεί ζημιές (σκασίματα, σκισίματα, στοκαρίσματα κτλ). Νίκος Χαραλαμπίδης
Με δεδομένη την κακή ποιότητα των ξύλων στις σύγχρονες κυψέλες βασική αρχή θα πρέπει να είναι το να μην ξοδέψετε πολλά χρήματα για το βάψιμο και συντήρησή -τους. Η μέση διάρκεια ζωής τους είναι 6-8 χρόνια και συνήθως σε αυτό το διάστημα χαλάει πρώτα το ξύλο και μετά το χρώμα. Για τις περιπτώσεις εκείνες που μπορεί να επιδιορθωθεί το ξύλο φτιάξτε ξυλόστοκο με τη χρήση ξυλόκολας και πριονιδιού (1:1,5). Στοκάρετε τα σχισμένα και σκασμένα μέρη και γυαλοχαρτίστε ελαφρά. Για μεγαλύτερες ζημιές στις κυψέλες, χρησιμοποιήστε κομμάτια λαμαρίνας για να καλύψετε τέτοια τμήματα της κυψέλης που δεν επιδιορθώνονται αλλιώς.
Είναι δυνατόν σε αρρενοτόκο μελίσσι να υπάρχουν πάνω από 10 αυγά σε κάθε κελί; Ήξερα ότι γεννούν πολλά, αλλά φανταζόμουν 4-5. Βρανάς Αλέξης
Υπάρχουν περιπτώσεις που ένα τέτοιο μελίσσι να εμφανίζει πολύ μεγάλο αριθμό αυγών σε όλα του τα κελιά ακόμα και κοντά στα 20 σε κάθε κελί. Χαρακτηριστική είναι η εικόνα 6 που ακολουθεί.
Έχει παρατηρηθεί φέτος στην Κοζάνη ένα σοβαρό πρόβλημα με μελίσσια μελισσοκόμων, που χάνουν βασίλισσες. Ενώ πήγαιναν καλά την άνοιξη, μετά το Πάσχα σταμάτησαν την ανάπτυξη και παρατηρήθηκε έλλειψη γόνου. Εν τούτοις τα μελίσσια δεν κατασκεύαζαν βασιλικά κελιά και ενώ προσθέταμε γόνο από άλλα μελίσσια αυτός συνεχίστηκε να χάνεται και τελικά τα μελίσσια έσβησαν. Τέλος παρατηρήσαμε πολτοποίηση της γύρης ενώ σε συζήτηση με άλλους μελισσοκόμους διαπιστώθηκε ότι έχει συμβεί και σε άλλους παρόμοια συμπεριφορά. Έχετε ακούσει κάτι παρόμοιο άλλη φορά; Βασίλης Λότσιος
Η χρονιά φέτος παρουσίασε αρκετά μπερδέματα με πολύ ήπιο χειμώνα και δυνατά μελίσσια από τον Φεβρουάριο ακόμα. Ο Απρίλιος και Μάιος όμως δεν συνέχισαν έτσι, με χαμηλές θερμοκρασίες και βροχές και τα μελίσσια «έκατσαν». Σε αυτήν την αλλαγή παρατηρήθηκαν πράγματι αντικαταστάσεις βασιλισσών και προβλήματα ανάπτυξης στα μελίσσια. Από κει και πέρα όμως αυτά που περιγράφετε δεν είναι κάτι που έχει αναφερθεί. Όταν τα μελίσσια μείνουν ορφανά κάνουν βασιλικά κελιά. Λόγος για να μην κάνουν είναι να έχουν γίνει αρρενοτόκα ή να έχουν μέσα ασύζευκτη βασίλισσα που σας διαφεύγει. Όταν δεν υπάρχει γόνος κοντά, οι μέλισσες αναμιγνύουν τη γύρη με μέλι έτσι ώστε να διατηρηθεί περισσότερο και η αποθηκευμένη γύρη φαίνεται λεία και γυαλιστερή (φωτ. 7) . Ο όρος πολτοποιημένη γύρη που χρησιμοποιήσατε δεν μας είναι γνωστός και θα πρέπει να μας το διευκρινίσετε περισσότερο.
Τυχαία είδα ένα έντονο που ήταν ακριβώς όπως οι μέλισσες, μόνο που είχε υπερβολικά μεγάλες κεραίες. Δυστυχώς το κινητό που είχα μαζί μου δεν είχε και την τέλεια ανάλυση. Μήπως γνωρίζετε τι έντονο είναι; Κωνσταντίνα Χριστοπούλου
Είναι αρσενικό άτομο της αγριομέλισσας του γένους Eucera. Η ονομασία μέλισσες με τις μακριές κεραίες (longhorn bees) δικαιολογείται από την εμφάνιση του (εικ. 1). Κτίζουν φωλιές κάτω στο έδαφος είναι συναθροιστικά έντομα, δεν σχηματίζουν κοινωνίες. Η κάθε φωλιά πιθανό να έχει 40-60 μέλισσες. Τρέφονται και αυτά με γύρη και μέλι, δεν αποθηκεύουν μέλι στην φωλιά τους και τον χειμώνα πέφτουν σε χειμέρια νάρκη. Σε πολλά φυτά τα αρσενικά κάθονται σε αδρανή θέση περιμένοντας τα θηλυκά για σύζευξη. Η στάση τους θυμίζει μέλισσες που κοιμούνται.
Κάποιοι κυνηγοί λένε ότι δεν κάνει να τρώμε μελισσοφάγους γιατί μπορεί να έχουν καταναλώσει μεγάλη ποσότητα μελισσών και το δηλητήριο τους θα μας πειράξει. Τι άποψη έχετε πάνω σ’ αυτό; Χάρης Κουρουζίδης
Οι μελισσοφάγοι είναι μέρος της αλυσίδας της ζωής και της ισορροπίας στη φύση. Είναι πανέμορφα πουλιά, το οποία στολίζουν με τη παρουσία τους την φύση και η θανάτωσή τους με σκοπό να χρησιμοποιηθούν ως τροφή του ανθρώπου είναι απαράδεκτη και καταδικαστέα. Άλλωστε και αυτή η ίδια η πράξη είναι παράνομη εφόσον τα πουλιά αυτά είναι προστατευόμενο είδος. Παρά την αντίθεσή μας αυτή, οι μελισσοφάγοι όταν τρώνε μέλισσες αφαιρούν το κεντρί τρίβοντάς το σε σκληρές επιφάνειες και το δηλητήριο από τα ελάχιστα κεντριά που περνά στο στομάχι του πουλιού εξουδετερώνεται από τα γαστρικά υγρά.
Πρόσφατα συνάντησα ένα φίλο μελισσοκόμο, ο οποίος μου ανέφερε ότι έλυσε το πρόβλημα επιθετικότητας και μείωσε το γόνεμα της Κεκρόπιας μέλισσας με την μέθοδο Ηousel. Κάνοντας μια μικρή έρευνα στο διαδίκτυο, βρήκα αρκετές αναφορές, ελεγχόμενης όμως αξιοπιστίας, οι οποίες υποστηρίζουν ότι τοποθετώντας τα πλαίσια με τρόπο ώστε το ανάποδο Υ του πάτου του κελιού να είναι προς το μέσο της γονοφωλιάς, το μελίσσι γίνεται πιο ήρεμο, μειώνει δραματικά τα βασιλοκελιά και αναπτύσσει πιο ομοιόμορφα και γρήγορα τον γόνο. Θα ήθελα τη γνώμη σας, καθώς και εάν έχετε ή σκοπεύετε να πειραματιστείτε με το θέμα. Γιώργος Λιάκος
Το Υ που αναφέρεστε είναι ο πυθμένας που σχηματίζεται από τρία κτισμένα κελιά της πίσω πλευράς της κηρήθρας. Ως γνωστό οι μέλισσες κτίζουν εξαγωνικά κελιά και από τις δυο πλευρές της κηρήθρας. Στο κάθε κελί ο πυθμένας αποτελείται από τη βάση του και τις βάσεις των δύο κελιών της άλλης πλευρά της κηρήθρας. Αυτό έχει ως αποτέλεσμα ο πυθμένας του κάθε κελιού να σχηματίζει ένα Υ όρθιο ή αναστραμμένο ανάλογα από ποια πλευρά κοιτάζει κανείς την κηρήθρα (εικ. 3).
Η παρατήρηση του Housel είναι άνευ σημασίας, δεν στηρίζεται σε πραγματικά γεγονότα και τα επιχειρήματά του δεν ευσταθούν στη βιολογία της μέλισσας. Η επιθετικότητα σχετίζεται με τους εχθρούς που αντιμετωπίζει το μελίσσι και η σμηνουργία είναι ο φυσικός τρόπος πολλαπλασιασμού των μελισσών. Και τα δύο αυτά χαρακτηριστικά είναι αποτέλεσμα φυσικής επιλογής που βοηθούν τις μέλισσες να επιβιώσουν. Η τυχαία σύμπτωση δύο πλευρών με πυθμένες να σχηματίζουν ανάποδο Υ σε δύο κηρήθρες γόνου δεν μπορεί να αλλοιώσει το ένστικτο και τη συμπεριφορά των μελισσών. Θα πρέπει επίσης να λάβουμε υπόψη μας ότι ο πυθμένας των κηρηθρών μπορεί να είναι ορατός σε φρεσκοκτισμένες κηρήθρες αλλά σε κηρήθρες με γόνο, γύρη και μέλι είναι αδύνατο να εντοπιστεί το Υ και ότι η σύμπτωση μπορεί να γίνει μόνο σε δύο κηρήθρες. Δεν σκοπεύουμε να πειραματιστούμε με το θέμα αυτό γιατί δεν παρουσιάσει ερευνητικό ή πρακτικό ενδιαφέρον. Σε κυψελίδια που χρησιμοποιούμε τα πλαίσια είναι σπαστά με μεντεσέδες και αναδιπλώνονται έτσι ώστε τα Υ πάντοτε να συμπίπτουν (εικ. 4). Στις παραφυάδε αυτές δεν είδαμε κάποια ξεχωριστή συμπεριφορά συγκριτικά με άλλα.
Έχω ένα μελίσσι 8 με 9 πλαίσια πληθυσμό. Η βασίλισσα γεννά κανονικά αλλά στην είσοδο μου πετά τον γόνο και δεν γνωρίζω γιατί. Βαγγέλης Παπαδόπουλος
Οι αιτίες που οι μέλισσες πετάνε έξω γόνο είναι:
α) Βαρρόα. Σ’ αυτή την περίπτωση θα υπάρχουν και μέλισσες με φαγωμένα φτερά και πιθανόν ιώσεις (σακόμορφη σήψη του γόνου). Απαιτείται άμεση θεραπεία.
β) Γόνος κηφήνων. Ιδιαίτερα όταν δεν υπάρχουν τροφές δηλαδή σταμάτησε η νεκταροέκριση ή η γυρεοπαραγωγή, όταν πέσουν ξαφνικά οι θερμοκρασίες και επικρατήσουν βροχές την άνοιξη.
γ) Προβληματική βασίλισσα από γενετική άποψη. Σ’ αυτή την περίπτωση θα παρατηρήσετε διάσπαρτο γόνο χωρίς συμπτώματα ασθενειών.
δ) Ψύξη ή υπερθέρμανση του γόνου.
Οι βομβίνοι είναι φορείς κοινών ασθενειών με τις μέλισσες; Επίσης πόσο συμβάλουν στη επικονίαση ανοιχτών αγρών; Υπάρχει κάποια έρευνα που συγκρίνει την αποτελεσματικότητά τους με αυτή των μελισσών; Χουρχούρος Γιώργος, Βελβεντός
Υπάρχουν αρκετές αναφορές για την εμφάνιση κοινών ασθενειών στους βομβίνους όπως και στις κοινές μέλισσες (Apis mellifera). Πιο ειδικά σε πρόσφατες μελέτες, έχουν αναγνωριστεί 5 ιοί σε βομβίνους που συλλέχθηκαν από θερμοκήπια, οι οποίοι είναι γνωστό ότι προσβάλλουν και τις μέλισσες. Οι ιοί αυτοί είναι ο ιός της χρόνιας και οξείας παράλυσης, των παραμορφωμένων φτερών, του Ισραήλ και του Κασμίρ. Είναι γνωστό ότι ιοί αυτοί προσβάλλουν και τις μέλισσες και δημιουργούν σημαντικά προβλήματα όταν το φορτίο της βαρρόα είναι πολύ μεγάλο. Εκτός από τους ιούς υπάρχουν και αναφορές για εμφάνιση στους βομβίνους Νοσεμίασης (Nosema ceranae) που επιβεβαιωμένα προσβάλλει τις μέλισσες στην Ελλάδα από το 2006. Πιο συχνά εμφανιζόμενη όμως Νοσεμίαση στους βομβίνους είναι ένα διαφορετικό είδος, το Nosema bombi το οποίο δεν έχει εμφανιστεί στις μέλισσες. Αυτό δεν σημαίνει βεβαίως ότι όλες αυτές οι ασθένειες μεταδίδονται ή μεταφέρονται από τους βομβίνους στις μέλισσες. Οι βομβίνοι ελάχιστη ή καθόλου επαφή έχουν με το μελίσσι και η πιθανότητα μετάδοσης ασθένειας από ρους βομβίνους στις μέλισσες είναι ιδιαίτερα περιορισμένη έως ασήμαντη
Όσον αφορά την επικονιαστική τους ικανότητα, είναι σίγουρα πολύ σημαντική όμως κυρίως για τα φυτά εκείνα που δεν μπορούν να επικονιάσουν οι κοινές μέλισσες. Κυρίως πρόκειται για καλλιέργειες εντός θερμοκηπίων (που δεν μπορούν να περιοριστούν οι μέλισσες) και για φυτά που η θέση του άνθους απαιτεί δόνηση, που μπορούν να προσφέρουν οι βομβίνοι, όπως η τομάτα, η πιπεριά κ.α. Σε ανοιχτό αγρό, τα σκήπτρα της επικονίασης τα κρατά ξεκάθαρα η μέλισσα από το γεγονός και μόνο της πληθυσμιακής της υπεροχής. Μία μόνο κυψέλη μελισσών μπορεί να φιλοξενεί μερικές δεκάδες χιλιάδες κατοίκους, ενώ μία φωλιά βομβίνων λίγες εκατοντάδες.
Στην περιοχή χρησιμοποιείται στους οπωρώνες εναντίον της καρπόκαψας το λεγόμενο κομφούζιο (checkmate). Πρόκειται για φερομόνη που μπερδεύει τα έντομα και δεν κάνουν σύζευξη. Επηρεάζει αυτό τις μέλισσες; http://www.hellafarm.gr/product.php?prd_id=965 Χουρχούρος Γιώργος, Βελβεντός
Το σκεύασμα checkmate που αναφέρετε, έχει ως στόχο αποκλειστικά τα αρσενικά άτομα της καρπόκαψας. Επηρεάζει φερομονικά τα άτομα ώστε να παρεμποδιστούν οι συζεύξεις. Στην σχετική έγκριση που δίνεται για το προϊόν δεν υπάρχει καμία αναφορά επίδρασης στις μέλισσες. Άλλωστε δεν μπορεί να αναμένεται κάτι τέτοιο καθώς οι φερομόνες είναι χημικές ουσίες με μεγάλη εξειδίκευση ώστε να επηρεάζουν άτομα του ιδίου είδους. Η χρήση των συγκεκριμένων διαχυτήρων δεν επηρεάζει τις μέλισσες καθώς οι φερομόνες αυτές είναι διαφορετικές από αυτές που χρησιμοποιούν οι μέλισσες. Ακόμα και στην περίπτωση εκείνη που θα να επηρέαζαν δεν θα ήταν ιδιαίτερο πρόβλημα για τις μέλισσες, γιατί οι συζεύξεις των βασιλισσών με τους κηφήνες γίνονται σε μεγάλα ύψη (15-25 μέτρα) όπου δε φτάνουν οι φερομόνες των συγκεκριμένων συσκευών. Ή ίδια απάντηση δόθηκε και στο τεύχος της Μελισσοκομικής Επιθεώρησης Νοεμβρίου – Δεκεμβρίου 2014.