Η παραμονή των τροφοδοτών οροφής και το χειμώνα ώστε να λειτουργήσουν ως κηρόπανα, δεν φαίνεται να είναι μία λάθος επιλογή. Προσεγγίζει αυτό που στη φύση συμβαίνει, με το μελίσσι να είναι οριοθετημένο ψηλά χωρίς το κενό που δημιουργείται όταν χρησιμοποιούμε το καπάκι Αυστραλίας. Πολλές φορές αυτό επιτυγχάνεται ακόμα και με την τοποθέτηση των ζαχαροζύμαρων που είναι σε σακούλες και η παραμονή αυτών ακόμα και μετά το τέλος της τροφής. Το πρόβλημα που μπορεί να προκύψει με τη χρήση πλαστικού πάνω από τις κηρήθρες είναι η δημιουργία υγρασίας. Οι μέλισσες αδυνατούν να ρυθμίσουν την υγρασία καθώς δεν έχουν σχετικούς αισθητήρες όπως συμβαίνει π.χ. με τη θερμοκρασία και το οξυγόνο κ.α. Ο λόγος που δεν είναι προσαρμοσμένες με έναν τέτοιο μηχανισμό είναι πιθανόν γιατί στη φύση, το ξύλο ως υλικό της φωλιάς τους  απορροφάει την περίσσεια υγρασία. Στο εσωτερικό της κυψέλης με τα διάφορα υλικά και χρώματα που χρησιμοποιούνται, είναι πιο πιθανό να δημιουργηθεί υψηλό ποσοστό υγρασίας στο περιβάλλον της μέλισσας. Αυτό μπορεί να δημιουργήσει προβλήματα όπως μούχλιασμα των κηρηθρών αλλά και αύξηση του βαθμού προσβολής από Νοσεμίαση. Με την βαρρόα, δεν έχει συσχετιστεί με κάποιο τρόπο η αυξημένη υγρασία.

Οπότε παράλληλα με τη μόνωση από πάνω, θα πρέπει να λαμβάνετε και μέριμνα για την απομάκρυνση της υγρασίας ιδιαίτερα εάν παρατηρείτε, ανοίγοντας το μελίσσι, παρουσία νερού στο εσωτερικό του ή μουχλιασμένες κηρήθρες. Σε αυτήν την κατεύθυνση βοηθάει ο αεριζόμενος πάτος. Διαφορετικά, θα πρέπει να δημιουργήσετε ανοίγματα στο επάνω μέρος, τραβώντας ελαφρά προς τη μία μεριά το πλαστικό, ή διπλώνοντας τη μια γωνία από τις τέσσερεις για να κυκλοφορεί αέρας από τους αερισμούς του καπακιού.

Εάν πρόκειται για τροφοδότη οροφής που δεν μετακινείται για να αφήσει άνοιγμα, τοποθετήστε ένα μικρό κομμάτι ξύλου ή πετραδάκι ώστε να δημιουργηθεί ελαφρύς αερισμός εφόσον πάντα διαπιστώνετε πρόβλημα από συσσωρευμένη υγρασία.

Το συρτάρι που βρίσκεται στις αποσπώμενες βάσεις με σίτα, δεν είναι απαραίτητο να χρησιμοποιηθεί το χειμώνα εφόσον το μελίσσι είναι καλά μονωμένο από πάνω με κηρόπανο. Η παραμονή του για μεγάλο χρονικό διάστημα παίζει το ρόλο του συλλέκτη ακαθαρσιών και κηρόσκωρου, δημιουργώντας έτσι προβλήματα υγείας στο μελίσσι. Προτείνεται το συρτάρι να χρησιμοποιείται μόνο τότε όταν γίνεται μια επέμβαση εναντίον της βαρρόα και χρειάζεται να δούμε πόσο αποτελεσματική είναι η επέμβαση μετρώντας τις νεκρές βαρρόα στο συρτάρι. Εν τούτοις, αν το μελίσσι είναι μικρό σε δυναμική και νιώθετε ότι θα είναι προτιμότερο να είναι περιορισμένο και από κάτω το χειμώνα, μπορείτε να κλείσετε το συρταράκι μέχρι τη μέση ή και λίγο παραπάνω, αφήνοντας όμως άνοιγμα προκειμένου να απομακρύνεται η υγρασία.

Όπως θα βάζαμε και το δεύτερο πάτωμα, με γόνο για να τραβήξει αρχικά τις μέλισσες.

Πράγματι στο σχετικό βιβλίο αναφέρεται ότι ίσως θα ήταν προτιμότερη η τοποθέτηση του ορόφου την άνοιξη, κάτω από τις μέλισσες με το επιχείρημα ότι στη φύση όταν οι μέλισσες μεγαλώνουν τη φωλιά τους λόγω έλλειψης χώρου, επεκτείνουν τις κηρήθρες προς τα κάτω. Αυτό θα έπρεπε να μιμηθεί και ο μελισσοκόμος και να προσφέρει χώρο και τη δυνατότητα στο μελίσσι να κινηθεί προς τα κάτω. Στο ίδιο βιβλίο βέβαια αναφέρεται ότι δεν υπάρχουν δεδομένα που να το επαληθεύουν και πως για ευκολία αλλά και πρακτικότητα, οι μελισσοκόμοι τοποθετούν τους ορόφους, πάνω από τις μέλισσες. Αναφέρει μάλιστα και τεχνικές ώστε να προσελκυστεί το μελίσσι προς τα πάνω π.χ. με το ανέβασμα δύο κηρηθρών γόνου στον επάνω όροφο και την προσθήκη φύλλων κηρήθρας στη γονοφωλιά.

Τριάντα χρόνια μετά από την έκδοση το βιβλίου και στα ελληνικά, οι μελισσοκόμοι, εξακολουθούν να προσθέτουν τους ορόφους πάνω από τις μέλισσες είτε γιατί δεν εξυπηρετεί διαφορετικά, είτε γιατί κάποιοι δοκίμασαν και δεν είδαν σημαντική διαφορά ή ακόμα και αντιμετώπισαν συγκεκριμένες δυσκολίες στην ανάπτυξη του μελισσιού.

Δεν έχουμε υπόψη μας κάποια σχετική έρευνα που να αναδεικνύει τα πλεονεκτήματα – μειονεκτήματα με την τοποθέτηση του ορόφου κάτω. Η προσωπική μας άποψη είναι ότι επειδή οι μέλισσες την άνοιξη έχουν την τάση να βρίσκονται ψηλά, κοντά στο καπάκι, ο όροφος από κάτω ίσως να μην τις προσελκύσει και να μην αξιοποιήσουν το χώρο εκεί αλλά να γεμίσουν τις κηρήθρες με γύρη.

Θα πρέπει όμως εφόσον σας απασχολεί κάτι τέτοιο να εφαρμόσετε μεγάλης κλίμακας σχετικό πείραμα με 20 μελίσσια στα οποία τοποθετείται ο όροφος κάτω και άλλα 20 ισοδύναμα με τα προηγούμενα, όπου τοποθετείται πάνω, να ακολουθήσετε τις ίδιες ανθοφορίες, να κάνετε τους ίδιους χειρισμούς και να καταγράψετε ανάπτυξη και παραγωγή των δύο αυτών ομάδων το καλοκαίρι.

Η πλήρης απώλεια μελισσών ή αλλιώς λιποταξία, είναι αποτέλεσμα στις περισσότερες περιπτώσεις της μεγάλης προσβολής από βαρρόα, ιδιαίτερα όταν συμβεί αυτό αργά το καλοκαίρι ή και μέσα στο χειμώνα όπως στην περίπτωσή σας. Δεν αρκεί να έχετε κάνει καταπολέμηση για το άκαρι αλλά θα πρέπει αυτή να έχει και καλή αποτελεσματικότητα. Μια τέτοια κατάσταση, όπως περιγράφετε υποδηλώνει πως η εφαρμογή που κάνατε δεν ήταν αρκετή. Ελέγξτε και κάντε καλή θεραπεία και στο υπόλοιπο μελισσοκομείο.

Λιποταξία μπορεί επίσης να προκληθεί από μια έντονη και συνεχή ξένη οσμή στην κυψέλη (θυμόλη στο ζυμάρι) ή μεγάλη προσβολή από αχερόντια. Είσοδος ποντικιών του αγρού στην κυψέλη αρχές χειμώνα πιθανόν να δημιουργήσει επίσης λιποταξία.

Τέλος μια πιθανή αιτία ξαφνικής και αδικαιολόγητης εξαφάνισης των μελισσών από τις κυψέλες είναι η κλοπή τους από αδίστακτους μελισσο-κλέφτες που τινάζουν τον πληθυσμό των μελισσιών σε δικές τους κυψέλες.

Ευχαριστούμε για τις σκέψεις σας και τη διάθεση να τις μοιραστείτε μαζί μας. Σε όλα αυτά που γράφετε θα πρέπει να διευκρινίσουμε ότι οι αναφορές σε διάφορους τρόπους τροφοδοσίας (διεγερτική, για ξεχειμώνιασμα, για περιορισμό της Νοσεμίασης), δε σημαίνουν κατ’ ανάγκη ότι γίνονται όλες και από όλους. Στα ελληνικά site πράγματι υπάρχει υπερβολική αναφορά στις τροφοδοσίες και στις τροφές εμπορίου αλλά αυτό οφείλεται στην προσπάθεια των διαφόρων εμπόρων να «πλασάρουν» στην αγορά τις μελισσοτροφές που διαθέτουν. Αντίθετα, μέσα από τα βιβλία και τις ανακοινώσεις σε ημερίδες και έντυπα δίνονται οδηγίες που στόχο έχουν να βοηθήσουν τον κάθε μελισσοκόμο να βρει τους τρόπους εκείνους ώστε να ασκεί σωστά τη μελισσοκομία βασιζόμενα πάντα στις δικές του δυνατότητες, απαιτήσεις και τα μέσα που διαθέτει. Ο κίνδυνος που ενέχει στην ποιότητα του μελιού και στην καλή υγεία των μελισσών η υπερβολική τροφοδότηση είναι βασική γνώση που διδάσκεται πρωτίστως στις εκπαιδεύσεις μελισσοκόμων.

Για την αντιμετώπιση της Νοσεμίασης χρησιμοποιείται η θυμόλη στο σιρόπι ως προληπτικό και θεραπευτικό μέσο. Σαφώς η επέμβαση αυτή είναι προτιμότερη και δημιουργεί λιγότερα προβλήματα στην ποιότητα του μελιού από τη χορηγία αντιβιοτικών όπως είναι το Φουμιντίλ που δίνεται σ’ άλλες χώρες ακόμα και ευρωπαϊκές.

Τέλος, όσον αφορά την αφαίρεση όλου του μελιού και το ξεχειμώνιασμα με τροφοδοτημένο σιρόπι ή ζαχαροζύμαρο, ένας τέτοιος χειρισμός δεν προτείνεται και δεν εφαρμόζεται τουλάχιστο στην Ελλάδα. Γνωρίζουμε ότι το μέλι είναι η καλύτερη τροφή για τις μέλισσες και θα τους επιτρέψει να βγάλουν καλύτερα το χειμώνα σε σχέση με τη ζάχαρη, ώστε να μπορεί ο μελισσοκόμος να έχει παραγωγικά μελίσσια και την επόμενη χρονιά. Άλλωστε οι φθινοπωρινές μελιτοεκκρίσεις και ανθοφορίες της Ελλάδας, παράλληλα με τις ήπιες θερμοκρασίες του φθινοπώρου, βοηθούν τα μελίσσια να δημιουργήσουν τα αποθέματά τους για το χειμώνα. Το ζαχαροζύμαρο όταν χρησιμοποιείται το χειμώνα είναι επιπρόσθετα με τα μέλια που έχουν μείνει από το φθινόπωρο και η λειτουργία του είναι να εξασφαλίσει τροφή κοντά στη μελισσόσφαιρα.

Θεωρούμε πως  η τροφοδοσία είναι βασικός μελισσοκομικός χειρισμός που θα πρέπει να γίνεται σωστά, με τις σωστές ποσότητες, στον κατάλληλο χρόνο. Βεβαίως έχουν υπάρξει υπερβολές και ταΐσματα μέσα στην ανθοφορία, όπως άλλωστε και σε όλες τις χώρες που ασκείται μελισσοκομία με αποτέλεσμα να προκύπτουν νοθευμένα μέλια, τα οποία όμως εύκολα εντοπίζονται με τις φυσικοχημικές αναλύσεις. Οι  περιπτώσεις αυτές είναι ήδη γνωστές και γίνεται προσπάθεια να περιοριστούν.

Εάν  ο διάσπαρτος γόνος δεν οφείλεται σε ασθένεια και έστω το ένα από τα δύο μελίσσια έχει βασίλισσα, συνενώστε τους δύο πληθυσμούς με εφημερίδα και δώστε ζαχαροζύμαρο. Σε μερικές ημέρες μετά τη συνένωση κάντε επιθεώρηση και βεβαιωθείτε ότι υπάρχει βασίλισσα που γεννά. Αφαιρέστε τα επιπλέον πλαίσια, κάντε καταπολέμηση της βαρρόα με ένα αποτελεσματικό σκεύασμα και ενισχύστε το μελίσσι με ένα-δύο πλαίσια με εκκολαπτόμενο γόνο από άλλα δυνατά μελίσσια. Συνεχίστε τη διεγερτική τροφοδοσία με το ζαχαροζύμαρο. Εάν στο μήνα ο διάσπαρτος γόνος συνεχίζεται, αντικαταστήστε τη βασίλισσα με μια άλλη.

Την ημέρα που γίνεται η συνένωση με εφημερίδα, το ένα μελίσσι τοποθετείται απλά πάνω από το άλλο. Φροντίζουμε μόνο εάν τα μελίσσια που θα ενωθούν, έχουν λιγότερες από 10 κηρήθρες, να βρίσκονται αυτές από την ίδια μεριά των κυψελών, τόσο πάνω όσο και κάτω, ώστε να έχουν την ίδια κατακόρυφη κατανομή. Μετά από 3-4 μέρες που θα γίνει ο έλεγχος της συνένωσης και εάν η βασίλισσα έγινε αποδεκτή, αναδιατάσσεται το μελίσσι τοποθετώντας τους γόνους όλους μαζί, νοικοκυρεύοντας το μελίσσι.

Ένα δεκάρι μελίσσι μπορεί να σπάσει σε τρεις παραφυάδες σχετικά εύκολα και αποτελεσματικά εάν στη θέση του βάλετε για παράδειγμα ένα τριπλοκυψελίδιο με την κεντρική πόρτα να έχει πίσω κατεύθυνση σε σχέση με το αρχικό. Μοιράστε τα 10 πλαίσια στα τρία κυψελίδια φροντίζοντας να υπάρχει γόνος σε όλα. Ο πληθυσμός μοιράζεται πολύ ικανοποιητικά. Εάν το αποπεράτωσης είναι μεγάλο (π.χ. 20άρι μελίσσι) και το σπάσετε σε περισσότερες παραφυάδες, στις πιο απομακρυσμένες από την αρχική θέση θα πρέπει να τινάξετε πληθυσμό από τις άλλες κηρήθρες προκειμένου να παραμείνει τελικά αρκετός. Ο πληθυσμός θα πρέπει να είναι νεαρός γι’ αυτό τινάξτε κηρήθρες με ανοιχτό γόνο.

Εάν τα μελίσσια είναι μικρά και ο στόχος σας είναι να τα αναπτύξετε μπορείτε να τα τροφοδοτείται εφόσον δεν υπάρχει επαρκής ανθοφορία με παροχή νέκταρος και γύρης από έξω. Προτιμήστε απλό ζαχαρόνερο χωρίς άλλα πρόσθετα ή απλό ζαχαροζύμαρο χωρίς ιμβερτοποιημένα σάκχαρα. Το καλύτερο είναι φυσικά να εντοπίσετε και να μεταφέρετε τα μελίσσια σας σε ανθοφορίες που προσφέρουν στα μελίσσια σας αυτό που χρειάζονται. Σε τέτοιες συνθήκες και εφόσον διατηρείτε τα μελίσσια σφιχτά, θα χτίσουν σταδιακά χωρίς όμως έντονους ρυθμούς. Την ερχόμενη άνοιξη δώστε μεγαλύτερη έμφαση στο χτίσιμο που θα είναι πιο εύκολο και αποδοτικό.

Εάν τα μελίσσια είναι μεγάλα και σκοπεύετε να τρυγήσετε φέτος, σταματήστε την οποιαδήποτε τροφοδοσία για να μην προκαλέσετε νοθεία του προϊόντος.

Η θυμόλη στο σιρόπι θα πρέπει να μπει τουλάχιστον στην φθινοπωρινή τροφοδοσία πριν το ξεχειμώνιασμα και να επαναλάβετε τη διαδικασία την άνοιξη.

Ο πλέον απλός τρόπος είναι να δημιουργήσετε με βασιλοτροφία μια δεύτερη βασίλισσα ή στην ανάγκη να αγοράσατε μια από κάποιο βασιλοτρόφο και να την αντικαταστήσετε. Η αντικατάσταση θα γίνει με ορφάνια 1-2 ημερών και εισαγωγή με κλουβί εισαγωγής βασιλισσών. Εάν θέλετε οι ίδιες οι μέλισσες να αντικαταστήσουν τη βασίλισσα χωρίς δική σας παρέμβαση τότε θα πρέπει να εφαρμόσετε την βάρβαρη μέθοδο του  «ξεριζώματος» του φτερού της βασίλισσας. Το φτερό θα πρέπει να τραβηχτεί με δύναμη για να ξεριζωθεί από τη βάση του και να δημιουργηθεί πληγή στη βασίλισσα και όχι να κοπεί με ψαλιδάκι.

Τροφοδοτάμε στις εξής περιπτώσεις :

Όταν οι μέλισσες δεν έχουν τροφή για το χειμώνα τους και κινδυνεύουν από λιμοκτονία, συμπληρώνοντας σ’ αυτό που συνέλεξαν.

Όταν σταματήσει η νεκταροέκκριση και θέλουμε να διεγείρουμε τη γέννα της βασίλισσας. Στην περίπτωση αυτή η ποσότητα είναι μικρή (ένα ποτήρι σιρόπι) για να μην αποθηκεύεται.

Και όταν θέλουμε να αυξηθεί η επιτυχία κάποιας επέμβασης (συνένωση, εισαγωγή βασιλισσών, κτίσιμο κηρηθρών κλπ). Δεν συνιστάται η συνεχή παροχή ζαχαροζύμαρου.

Όταν η βασίλισσα ανέβει στο πάνω όροφο οι μέλισσες αποθηκεύουν στο κάτω όροφο αποκλειστικά γύρη.  Η συμπεριφορά αυτή των μελισσών είναι ενστικτώδη και δεν μπορεί να ερμηνευτεί με βάση την ανθρώπινη λογική. Σωστά ενεργήσατε με την αναστροφή των πατωμάτων. Για να μην ξανανέβει η βασίλισσα χρησιμοποιείστε βασιλικό διάφραγμα για να την περιορίσετε κάτω με δεύτερη είσοδο πάνω από το βασιλικό διάφραγμα. Εάν όλες οι κηρήθρες του κάτω ορόφου είναι μπλοκαρισμένες με γύρη αντικαταστήστε τις με κτισμένες κηρήθρες και εάν δεν έχετε τέτοιες  βάλτε φύλλα κηρήθρας στις μέλισσες για να κτίσουν. Κηρήθρες με αποθηκευμένη γύρη διατηρούνται σε χαμηλές θερμοκρασίες για να αποφύγουμε την καταστροφή τους από τον κηρόσκωρο αλλά και να μην χαλάσει η αποθηκευμένη γύρη.

Εάν ο γόνος συγκριτικά με τον πληθυσμό είναι περιορισμένος (π.χ. 6-7 πλαίσια γόνου, 15-20 πληθυσμό) ασφαλώς και θα πάρετε μέλι. Δεν θα πάρετε μέλι εάν ο γόνος είναι και στα δυο πατώματα και καλύπτει πολλά πλαίσια. Περιορίστε με βασιλικό διάφραγμα τη βασίλισσα στο κάτω όροφο με 6 πλαίσια γόνο και όλα τα άλλα στο μελιτοθάλαμο στον οποίο θα πρέπει υπάρχει δεύτερη είσοδος.

Είναι προτιμότερη η δεύτερη επιλογή γιατί η βασίλισσα γίνεται εύκολα αποδεκτή όταν συνοδεύεται από μεγάλο αριθμό μελισσών. Κάντε την εισαγωγή της βασίλισσας με το κλουβάκι πρώτα στο μικρότερο μελίσσι και εφόσον αυτή γίνει αποδεκτή, ξεκινά να γεννά και σφραγίσει το πρώτο γόνο τότε συνενώστε με το ορφανό μελίσσι.

Η καλύτερη λύση ασφαλώς είναι η άμεση εισαγωγή μιας νέας βασίλισσας ή συνένωσή του με μια παραφυάδα που έχει καινούργια βασίλισσα. Εάν δεν έχετε τη δυνατότητα να εισάγετε καινούργια βασίλισσα, τότε χαλάστε τα πολλά και κακοσχηματισμένα κελιά, αφήστε ένα-δύο καλά και συνεχίστε να ανησυχείτε για την τύχη του μελισσιού σας μέχρι να δείτε αυγά και γόνο από την καινούργια βασίλισσα.

Δεν υπάρχει κανένα θέμα μπορούν να εκτρέψουν το γόνο τους. Η βασίλισσα όμως σε ένα τέτοιο μελίσσι περιορίζει σημαντικά την γέννα της γιατί οι μέλισσες δεν προλαμβάνουν να τις ετοιμάσουν το χώρο. Το μελισσάκι αυτό κινδυνεύει να χαθεί, γι’ αυτό συνενώστε το με ένα άλλο δυνατό μελίσσι.

Υπάρχουν δύο περιπτώσεις. α) Το μελίσσι δεν σμηνούργησε αλλά η βασίλισσα από λάθος χειρισμό να βρέθηκε εκτός κυψέλης, οι μέλισσες σχημάτισαν μπάλα για να την προστατεύσουν και το μελίσσι νιώθοντας την απουσία της σχημάτισαν βασιλικά κελιά ορφάνιας. Γι’ αυτό άλλωστε δεν είδατε αυγά ή γόνο ημέρας. β) Εκδηλώθηκε σμηνουργία η βασίλισσα είχε κομμένα φτερά δεν μπορούσε να πετάξει και βρέθηκε στο έδαφος με μέλισσες να την φυλάνε.

Η δημιουργία παραφυάδων με βασιλικά κελιά φυσικής σμηνουργίας δεν προτείνεται γιατί αν δεν τις αλλάξετε την ίδια χρονιά, ουσιαστικά επιλέγετε μελίσσια που θα σμηνουργούν περισσότερο και το πρόβλημα χρόνο με το χρόνο θα γίνεται μεγαλύτερο. Για την καταστολή της σμηνουργία μπορείτε να εφαρμόσετε τις παρακάτω μεθόδους:

α) Μέθοδος Demaree. Η βασίλισσα με ένα πλαίσιο γόνου και τα υπόλοιπα κτισμένα άδεια πλαίσια περιορίζεται με βασιλικό διάφραγμα (ΒΔ) στο κάτω όροφο και όλα τα υπόλοιπα πλαίσια (γόνος, γύρη, μέλι) μεταφέρονται πάνω από το ΒΔ. Καταστρέφονται τα βασιλικά κελιά του πάνω ορόφου την ημέρα της επέμβασης και επαναλαμβάνεται η διαδικασία 5 ημέρες αργότερα.

β) Συνεχή καταστροφή των βασιλικών κελιών κάθε τέταρτη ημέρα. Επίπονη διαδικασία, τα πλαίσια θα πρέπει να «τινάζονται» για να βεβαιωθείτε ότι δεν ξέφυγε κάποιο βασιλικό κελί. Ίσως χρειαστεί να επαναλάβετε πολλές φορές την καταστροφή για να σταματήσει η τάση σμηνουργίας.

γ) Σε μια άδεια καθαρή και απολυμασμένη με φλόγιστρο κυψέλη τοποθετείστε ένα πλαίσιο με γόνο, 5-6 πλαίσια με φύλλα κηρήθρας και μεταγγίστε (τινάξτε) όλο τον πληθυσμό από το διώροφο μελίσσι. Δώστε σιρόπι για να κτίσει. Τα πλαίσια γόνου, γύρης, μελιού που αφαιρέσατε, χρησιμοποιείστε τα για να ενισχύσετε άλλα αδύνατα μελίσσια. Το μελίσσι αυτό χάνει την διάθεση για να σμηνουργήσει, κτίζει εντατικά τις κηρήθρες του και σε σύντομο χρονικό διάστημα θα φτάσει και θα ξεπεράσει την αρχική του πληθυσμιακή κατάσταση.

Το Υ που αναφέρεστε είναι ο πυθμένας που σχηματίζεται από τρία  κτισμένα κελιά της πίσω πλευράς της κηρήθρας. Ως γνωστό οι μέλισσες κτίζουν εξαγωνικά κελιά και από τις δυο πλευρές της κηρήθρας. Στο κάθε κελί ο πυθμένας αποτελείται από τη βάση του και τις βάσεις των δύο κελιών της άλλης πλευρά της κηρήθρας. Αυτό έχει ως αποτέλεσμα ο πυθμένας του κάθε κελιού να σχηματίζει ένα Υ όρθιο ή αναστραμμένο ανάλογα από ποια πλευρά κοιτάζει κανείς την κηρήθρα (εικ. 3).

Η παρατήρηση του Housel είναι άνευ σημασίας, δεν στηρίζεται σε πραγματικά γεγονότα και τα επιχειρήματά του δεν ευσταθούν στη βιολογία της μέλισσας. Η επιθετικότητα σχετίζεται με τους εχθρούς που αντιμετωπίζει το μελίσσι και η σμηνουργία είναι ο φυσικός τρόπος πολλαπλασιασμού των μελισσών. Και τα δύο αυτά χαρακτηριστικά είναι αποτέλεσμα φυσικής επιλογής που βοηθούν τις μέλισσες να επιβιώσουν. Η τυχαία σύμπτωση δύο πλευρών με πυθμένες να σχηματίζουν ανάποδο Υ σε δύο κηρήθρες γόνου δεν μπορεί να αλλοιώσει το ένστικτο και τη συμπεριφορά των μελισσών. Θα πρέπει επίσης να λάβουμε υπόψη μας ότι ο πυθμένας των κηρηθρών μπορεί να είναι ορατός σε φρεσκοκτισμένες κηρήθρες αλλά σε κηρήθρες με γόνο, γύρη και μέλι είναι αδύνατο να εντοπιστεί το Υ και ότι η σύμπτωση μπορεί να γίνει μόνο σε δύο κηρήθρες. Δεν σκοπεύουμε να πειραματιστούμε με το θέμα αυτό γιατί δεν παρουσιάσει ερευνητικό ή πρακτικό ενδιαφέρον. Σε κυψελίδια που χρησιμοποιούμε τα πλαίσια είναι σπαστά με μεντεσέδες και αναδιπλώνονται έτσι ώστε τα Υ πάντοτε να συμπίπτουν (εικ. 4). Στις παραφυάδε αυτές  δεν είδαμε κάποια ξεχωριστή συμπεριφορά συγκριτικά με άλλα.